Səhər qeyri-adi dərəcədə sakit başlayırdı. Günəş nazik dumanın arasından yalnızca sızır, bağçadakı yolu yumşaq işıqla işıqlandırırdı, hava isə təzə idi, səhər şehindən sonra rütubətli torpağın yüngül aroması ilə. Mən çiçəkləri sulamaq və pişiklərimin daha bir kiçik qarışıqlıq yaratmadığını yoxlamaq üçün həyətə çıxdım — bəzən saksıları aşırırdılar və ya çiçək əkinlərinin ətrafında inanılmaz enerji ilə qaçırdılar. Gözlədiyim mənzərəni heç nə xəbər vermirdi.
Darvazanı açan kimi, kəskin, demək olar ki, fiziki olaraq hiss edilə bilən bir qoxu məni vurdu. O qədər xoşagəlməz və intensiv idi ki, döş qəfəsimin sıxıldığını, ağızımda isə qəribə, metal dadı hiss etdim. Bir anlıq donub qaldım, bunun nə ola biləcəyini anlamağa çalışdım. İç səsim panikaya düşməməyimi tövsiyə edirdi, amma bədənim əmri yerinə yetirməkdən imtina edirdi.
Yavaş-yavaş bir addım atdım və çiçək əkininin yanında torpaqda hərəkət gördüm. Ürəyim sürətlə döyündü və ağlım qorxu ilə marağın qarışığı ilə doldu. Qarşımda qəribə bir şey uzanmışdı: sürüşkən, qırmızımtıl maddə, bərabərsiz teksturaya sahib, sanki bir canlı varlıq tərsinə çevrilmişdi. Ondan kəskin çürümə qoxusu gəlirdi, o qədər güclü idi ki, elə bil yaxınlıqda çürüyən bir heyvan qoxusunu yayırdı. Bir anlıq donub qaldım, bütün bədənimi qorxu soyuqluğu bürüdü.
“Bu nədir?” — ağlımdan keçdi. “Larva? Qeyri-adi heyvan? Bəlkə göbələk? Yaxud… yadplanetli bir varlıq?” Ağlabatan izah gəlmirdi. Hər bir fikir digərinə qarşı çıxırdı, ağılım isə bu qəribə mənzərədə hər hansı tanış bir nöqtə axtarırdı.
Cəsarətimi topladım, telefonumu çıxarıb gizli canlıyı şəkilini çəkdim. Kəskin qoxudan gözlərimi qısaraq, internetdə axtarış etməyə başladım, məsələn, “qırmızı, sürüşkən, çürümə qoxulu” kimi ifadələr yazaraq. İlk nəticələr məni təəccübləndirdi və hətta yüngül bir təbəssüm gətirdi — gördüyüm şeyin tamamilə elmi izahı olduğu ortaya çıxdı.
Bu Anthurus archeri, yəni “şeytan barmaqları” idi — həqiqətən fantastik görünən bir göbələk. O, Avstraliya və Tasmanyadan gəlir, lakin zamanla bütün dünyaya yayılıb. Böyüməyə başladığında kiçik ağ yumurta kimi görünür, torpaqda demək olar ki, görünməz. Tezliklə bu “yumurtadan” qırmızı çıxıntılar çıxır, dırnaqlara və ya barmaqlara bənzəyir, seliklə örtülmüş və çürümüş qoxu yayır. Bu qoxunun əsas məqsədi həşəratları, xüsusən də milçəkləri cəlb etməkdir, onlar göbələklərin sporlarını ətrafda yayır.
Bu göbələyin yalnız görünüşcə deyil, biologiya baxımından da qeyri-adi olduğu məlum oldu. O, müxtəlif iqlim şəraitində böyüyür, torpaq və hava şəraitinə uyğunlaşır, və onun qeyri-adi görünüşü və qoxusu təbii sağ qalma mexanizminin bir hissəsidir. İlk dəfə onu görən insanlar tez-tez onu mistik, yadplanetli və ya təhlükəli hesab edirlər. Bəzən hətta polisə və ya yanğın xidmətinə zənglər olur — bu göbələyin yaratdığı təsir bu qədər güclüdür.
Beləliklə, mən dayanıb “şeytan barmaqlarını” izlədim və təbiətə qarşı qəribə bir hörmət hiss etdim. Bu kiçik orqanizm elə yaradılmış kimi görünürdü ki, bizə ətrafımızdakı dünyanın demək olar ki, görmədiyimiz möcüzələrlə dolu olduğunu xatırlatsın. Onun görünüşü qorxuducudur, qoxusu isə iyrəndirici, amma eyni zamanda nadirliyi, yaşamaq və uyğunlaşmaq qabiliyyəti ilə gözəldir.
O vaxtdan bəri mən həmin çiçək əkininə yaxınlaşmaqdan çəkinirəm. Göbələyi öz yerində qoyur və təbiətin öz qanunlarına uyğun hərəkət etməsinə icazə verirəm. Bu təcrübə mənə səbr və ətrafdakı dünyaya hörmət öyrətdi, hətta o, gözlənilməz, qəribə və qeyri-adi formalarında özünü göstərsə belə. “Şeytan barmaqları” mənim üçün həyatın bütün təzahürlərini müşahidə etməyin, araşdırmağın və qiymətləndirməyin nə qədər vacib olduğunun simvoluna çevrildi.
Tez-tez düşüncələrimlə o səhərə qayıdıram. O zaman başa düşdüm ki, ən adi, gündəlik yerlərdə belə qeyri-adi sürprizlər gizlənir. Bəzən dayanmaq, diqqətlə baxmaq və müdaxilə etməmək daha yaxşıdır, çünki təbiət zəngin və özünü təmin edən bir dünyadır. İlk baxışdan qəribə, qorxulu və ya xoşagəlməz görünən şey, həyatı maraqlı bir dövrün bir hissəsi ola bilər.
İndi ətrafımdakı dünyaya daha diqqətlə baxıram. Onun qanunlarına hörmət etməyi, təzahürlərinə heyran qalmağı və hər anı qiymətləndirməyi öyrənirəm, hətta qorxu və ya təəccüblə müşayiət olunduqda belə. Və hər dəfə həmin çiçək əkininin yanında keçəndə özümü xatırladıram: təbiət həmişə sürprizlərlə doludur və bəzən onları yaşamağın ən yaxşı yolu sadəcə müşahidə etmək, heyran olmaq və öyrənməkdir.
