Miramı, həyat yoldaşımı itirdiyimdə, bütün dünya sanki dayanmışdı. O, cəmi otuz altı yaşında idi. Evimiz, əvvəllər işıq və gülüşlə dolu olan, indi səssizlik və xatirələrlə dolmuşdu. O zamanlar onun on iki yaşlı oğlu Lukas bizimlə yaşayırdı. Mən onu həmişə yalnız onun uşağı kimi qəbul edirdim, heç vaxt öz övladım kimi.
Kədər gözlərimi kor etmişdi. Mən onda anasını itirmiş yetimi görə bilmirdim. Əvəzində, onun varlığı mənim öz itkimin ağrılı xatırlatması idi. Bu ağrıda həyatımın sonuna qədər peşman olacağım qərarı verdim.
— Lukas, getməyin daha yaxşıdır — dedim, səsimin titrəməsini gizlətməyə çalışaraq. — Burada sənə çətin olacaq. Öz yolunu tap.
Göz yaşları, qalmaq üçün yalvarışlar gözləyirdim, amma o səssizcə köhnə çantasına əşyalarını yığdı və getdi. Mən onu gedərkən izlədim, bilmədən ki, bu mənzərə məni uzun illər təqib edəcək.
Evi satdım, başqa şəhərə köçdüm, hər şeyə yenidən başladım. Yeni iş, yeni insanlar, hətta yeni münasibətlər. Zaman keçdikcə Lukas haqqında düşüncələrim getdikcə azaldı. Bəzən özümə sual verirdim: “O yaşayır? Onun həyatı necə keçdi?” — amma bu sualları tezliklə arxada qoyurdum.
On il keçdi. Bir telefon zəngi hər şeyi dəyişdirdi:
— Cənab Aleksandr, sizi bu şənbə qalereyanın açılışına dəvət edirik. Bu, müəyyən bir şəxs üçün vacibdir.
Rədd etmək istəyirdim, amma telefonda əlavə olundu:
— Lukasın başına nə gəldiyini öyrənmək istəmirsinizmi?
Bu ad ürəyimi dəlib keçdi. Razılaşdım.
Qalereya məni işıq və rəsmlərin səssizliyi ilə qarşıladı. İmzalarına baxdım. Rəssamın soyadı mənə tanış gəldi. O anda mənə iti baxışlı bir gənc yaxınlaşdı:
— Salam, cənab Aleksandr.
Bu Lukas idi. Hündürboylu, özünəinamlı, böyümüş. Heç nə deməyə macal tapmadım — məni qabaqladı:
— İstədim ki, anamın geridə nə qoyduğunu və siz nələri qoyub getdiyinizi görün.
Məni qırmızı parçayla örtülmüş bir rəsmin yanına apardı.
— Adı “Ana”dır. Onu hələ heç kim görməyib. Amma siz görməlisiniz.
Parçanı qaldıranda Miranı gördüm — solğun, yorğun, amma hələ də çox sevdiyim. Əllərində bizim üçünün köhnə bir fotosu var idi. Ürəyim sıxıldı.
— Anam ölməzdən əvvəl gündəlik yazırdı. Sizin məni sevmədiyinizi bilirdi. Amma bir gün həqiqəti öyrənəcəyinizə inanırdı. Çünki… mən sizin oğlunuzam.
Qulaqlarıma inana bilmirdim.
— Amma o demişdi ki…
— Qorxurdu. Qorxurdu ki, siz yalnız uşaq naminə qalarsınız. Sonra isə artıq bunu deməyə cəsarəti çatmadı. Onun gündəliyini çardağda tapdım.
Bana köhnəlmiş bir dəftər uzatdı. Səhifələrində Miranın titrək əl yazısı:
“Əgər bunu oxuyursansa, məni bağışla. Lukas sənin oğlundur. Bunu sənə dərhal demək istəyirdim, amma cəsarətim çatmadı. Səni itirməkdən qorxurdum. Ümid edirdim ki, əgər həqiqəti bilmədən onu sevərsənsə — bu, deməkdir ki, sevgin doğrudur.”
Oxuyurdum və ağlayırdım. Öz oğlumu rədd etmişdim — bunu bilmədən.
Onun etimadını yenidən qazanmağa çalışırdım — ona məktub yazırdım, qalereyaya baş çəkirdim. Zamanla danışmağa razılıq verdi:
— Keçmişi geri qaytarmaq mümkün deyil. Məni bir zamanlar rədd edən ataya ehtiyacım yoxdur — sakitcə dedi.
Bütün yığımlarımı — yeni həyat üçün topladığım pulları ona verdim. Bununla da o köhnə bağları qırdım.
— Zamanı geri ala bilmərəm. Amma icazə versən, sadəcə burada olacağam. Gözləntisiz. Mənim üçün vacibdir bilmək ki, xoşbəxtsən.
Uzun müddət mənə baxdı, sonra dedi:
— Razıyam. Pul üçün yox. Ana inanırdı ki, sənin daxilində bir işıq var.
O vaxtdan bəri onun səssiz müttəfiqi oldum. Qalereyanı dəstəklədim, müştərilər gətirdim, məsləhət verdim. Onun üçün ata olmadım, amma hörmət edə biləcəyi bir insan olmağa çalışdım.
Hər il, Miranın xatirə günündə, parka — birgə əkdiyimiz ağacın yanına gedirdim və deyirdim:
— Bağışla məni, Mira. Kor idim. Amma onu düzgün sevməyi öyrənirəm.
Bir gün onun əsərləri beynəlxalq sərgidə nümayiş olundu. Bloqunda yazmışdı:
“Sənin üçün, ana. Bacardım.”
Və ondan aşağıda — on ildən sonra — qısa bir mesaj aldım:
“Əgər vaxtın varsa… şənbə günü sərgi açılışı. Ata.”
Bir söz — “ata” — məncə sonsuza qədər bağlı qalmış bir qapını açdı.
Keçmişi dəyişə bilmərik, amma indi kim olduğumuzu seçə bilərik. Səhvləri etiraf etmək zəiflik deyil — gücdür.
Sevgi cəsarət tələb edir. Və zaman itirilmiş olsa belə, bağışlanma və qurtuluş üçün həmişə bir şans var — əgər buna açıq qəlblə yaxınlaşsaq.
