Ata, əgər sən getsən, o yenə fərqli olacaq… Zəhmət olmasa, məni tək buraxma,” — pıçıldadı. O an mən nə demək istədiyini başa düşmədim. Amma sonra gördüm — və hər şey dəyişdi.
Mən qızım Lia beş yaşında olanda Emmaya ərə getdim. İlk həyat yoldaşım vəfat etmişdi, Lia həssas, sakit bir uşaq kimi böyüyürdü, mənə çox bağlı idi. Emma həyatımızda işıq kimi görünürdü: qayğıkeş, səbirli — inanıram ki, o, bizim ailənin bir hissəsi ola bilər.
Əvvəlcə hər şey yaxşı idi. Emma həqiqətən çalışırdı — Lia ilə rəsm çəkirdi, ona nağıllar oxuyurdu, məktəbdən götürürdü. Amma zamanla dəyişikliklər görməyə başladım. Lia daha çox içinə qapanırdı. Şımarıq deyildi — sadəcə sakit idi. Daha çox mənimlə ofisə getmək istəyirdi, dizlərimdə yuxuya gedirdi və Emmayla tək qalmaqdan qaçırdı.
Nə baş verdiyini soruşanda, çiyinlərini çəkirdi:
— Hər şey yaxşıdır, ata. Sadəcə darıxıram.
Və Emma deyirdi:
— Bu bir mərhələdir. Özün demişdin ki, o həmişə həssas olub. Bundan çıxacaq.
İnanmağa çalışırdım. Həmin səhərə qədər.
Qısa iş səfərinə hazırlaşırdım — iki günə. Səhər yeməyində dedim:
— Bir az gedəcəyəm. Cümə günü qayıdacam.
Emma başını tərpətdi və mənim çantama bir neçə köynək yığdı. Və Lia birdən ciddi oldu. Yeməyinə demək olar ki, toxunmadı. Onu yola salarkən məni güclü qucaqladı və demək olar ki, eşidilməyəcək səslə pıçıldadı:
— Ata… əgər getsən, o yenə fərqli olacaq. Zəhmət olmasa, getmə. Ya da ən azından tez qayıt.
Donub qaldım.
— Nə demək istəyirsən?
— Sadəcə… geri dön, olar?
Başımı tərpətdim, amma içimdə narahatlıq hiss etdim.
Gedib yox, küncdə park etdim. Bir saat sonra Emma Liayla birlikdə çıxdı və onu məktəbə apardı. Hər şey normal görünürdü. Amma axşam gördüm ki, onu məktəbdən yalnız dərslərin sonunda götürür. Lia tək pilləkənlərin üstündə dururdu, çantasını qucaqlayaraq. Digər uşaqlar çoxdan getmişdi.
Mən narahat oldum.
Evə qayıtmağa və hər şeyi özüm yoxlamağa qərar verdim.
Həyət sakit idi. Evin ətrafında dolaşdım və mətbəxin pəncərəsini azca açdım. İçəridə söhbət gedirdi:
— Yenə hər şeyi çətinləşdirirsən — Emma yorğun səslə dedi. — Mən çalışıram, amma sən həmişə narazısan.
— Mən sadəcə atamı darıxıram — Lia sakitcə cavab verdi. — Səninlə çətindir mənə.
— Mənim üçün də asan deyil — Emma gərgin tonda cavab verdi. — Mən sənin anan deyiləm. Çalışıram. Amma bəzən bacarmadığımı hiss edirəm.
Sükut düşdü.
— Bəlkə nənənin yanında daha yaxşı olar — bir an sonra dedi. — Orada sənin üçün daha sakit olacaq. Mənim üçün isə — biraz asan.
— Həqiqətən belə düşünürsən?.. — Lia pıçıldadı.
— Mən sadəcə yorulmuşam — Emma sakitcə əlavə etdi. — Öz həyatım var, amma hər şeyin yalnız sənin ətrafında fırlandığını hiss edirəm. Bu çətindir.
Daha kənarda dura bilmədim. Evə girdim, Lia dərhal yanıma qaçdı və məni möhkəm qucaqladı.
— Nə baş verir? — soruşdum.
Emma ağardı:
— Getmədin?
— Getmədim. Və hər şeyi eşitdim.
— Mark… həqiqətən çalışdım. Amma mənim üçün çətindir. Öhdəsindən gələ bilmirəm. O məni qəbul etmir, etdiyim hər şey səhvdir. Mən tükənmişəm.
— Əgər sənə çətindirsə — bunu danışmalısan. Amma bunu uşağın üstünə ata bilməzsən. O itki yaşayır. Ona yeni ana yox, hörmət, qəbul lazımdır. Həssaslıq.
— Anlayıram… — Emma baxışlarını endirdi. — Üzr istəyirəm. Həqiqətən bacarmıram.
— Onda getməyin daha yaxşıdır. Onun üçün. Və özün üçün də.
Emma başını tərpətdi və əşyalarını yığmağa başladı.
Mən və Lia tək qaldıq. Tez-tez iş səfərlərindən imtina etdim, özüm onu məktəbdən götürürdüm. Birlikdə yemək bişirirdik, köhnə cizgi filmlərini izləyirdik, hər şey haqqında danışırdıq.
Gün keçdikcə o yenidən həyata qayıdırdı. Yenidən gülümsəyirdi, öyrənməyə, insanlara, dünyaya maraq göstərirdi.
Bir axşam soruşdu:
— Ata, məni heç vaxt məni sevməyən biri ilə tək buraxacaqsan?
— Mən söz verirəm. Sən olduğun kimi səni sevənlərin yanında olmağa layiqsən.
Bəzən uşağın ağrısı sözlərlə ifadə olunmur. O, sükutda, düşüncədə, baxışda gizlənir.
Bizim vəzifəmiz yalnız uşaqlara baxmaq deyil, onları görməkdir. Onları hiss etməkdir. Qorumaqdır. Hətta bir zamanlar güvəndiyimiz insanlardan belə.
Çünki uşaq “rahat” olmamalıdır. Emosional təhlükəsizlik lüks deyil — xoşbəxt uşaqlığın təməlidir.
Uşaqlarınızı dinləyin. Hətta susqun olsalar da. Çünki bəzən pıçıltı qışqırıqlardan daha yüksək danışır.
